Dərbənd xanlığı - XVIII ərdə indiki Azərbaycan ərazisində mövcud olan xanlıqlardan biri.
Azərbaycanın ən qüdrətli xanlıqlarından biri sayılan Dərbənd xanlığı 1918-ci ildə Rusiyaya birləşdirilib. Rusiyaya birləşdirilərkən Dərbənd xanlığının sahəsi 7 min kv. km. idi. [1]
XVIII əsrin əvvəlində Səfəvilər dövlətinin zəifləməsi nəticəsində Azərbaycan əsasən qapalı həyat sürən çoxsaylı xanlıqlara parçalandı. Bu xanlıqlardan biri də Dərbənd xanlığı idi. [2]
Quba xanı Fətəli xan qonşu xanlıqları, Qubaya ilhaq etmək üçün çox çalışdı. Bu çalışmaların nəticəsində Dərbənd xanlığı Qubaya birləşdi. Fətəli xan Qafqaz sıra dağlarını və Xəzərin qərb sahilərindəki ərazini Samur çayına qədər və Dərbəndi fəth etdi. Dərbənd xanı Məhəmmədhüseyn xan Dərbəndini iki gözünü kör etdi. Onu birinci Qubada sonra isə Bakıda həbsə etdirdi. Bir müddət sonra Məhəmmədhüseyn xan Bakıda vəfat etdi.[3]