Don Kixot
Don Kixot (isp.Don Quijote, Don Quixote) ispan yazıçısı Miqel de servantes Saavedranın (1547—1616) yazdığı " Ağıllı zadəgan Don Kixot" (El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha) romanının baş qəhrəmanıdır. Bu roman demək olar ki,bütün avropa dillərinə tərcümə olunmuş və bununla dünya ədəbiyyatında ən populyar kitablardan sayılır. Don Kixot surəti isə insan təbiətinin tipik göstəricisi kimi götürülürək psixoloji kateqoriya kimi başa düşülür. Fəlsəfədə donkixotluq kimi anlayış yaranmış və bununla bağlı çoxlu sayda kitablar yazılmışdır.
Romanın birinci hissəsi 1605, ikinci roman isə 1615-ci ildə çap olunmuşdur. Hər iki roman ispan dilində yazılmışdır.
Saavedranın bir çox həmkarları və davamçıları Don Kixotun səyahtini təsvir edən, onun romanına oxşayan əsərlər yaratmağa çalışmışlar. Sonrakı əsrlrdə yazışılar bu mövzuya yenidən dönərək Don Kixot mövzusunu yeni aspektdən təsvir etmişlər.
Məzmunu
Don Kixot kiçik bir kənd zadəganıdır. Onun doğru adı hətta oxucya da məlum deyil və İspaniyada Mança bölgəsində hardasa yaşayır.
Orada o cəngavər romanları oxumaqdan ağlını itirərək, belə bir inama gəlir ki, onun özü bir qorxmaz cəngavər kimi haqsızlığa qarş mubarizə aparmalıdır. Dörd gün intensiv fikirləşdikdən sonra o atına Rozinante (Rocinanteç ispanca: Roçin - at, və antes-qabağa gedən) adını verir. Bir kəndçi qızını o sevgilisi elan edir və onu "Tobosolu Dulsineya" adlandırır.
O nə görürsə hamısını cəngavərliklə əlaqələndirir, baxmayaraq ki, bu artıq çoxdan əhəmiyyətsiz sayılır. İlk səyahətindən sonra o əldən düşmüş halda özünü evə çatdırır. Kənd keşişi və əhali kitabları yandırmağa başlayırlar. beləliklə Don Kixotun da cəngavərlik haqqındakı kitaları məhv edilir. Don Kixot bir kəndli oğlanı özünə köməkçi götürür. Ona Sanço Panço adı qoyulur. Sanço onu sonrakı səyahətlərində müşaiyət edir. Sanço bir adını Rusio (ispanca uzunqulaq deməkdir) qoyduğu bir uzunqulağın belində Don Kixotla səyahətə çıxır.
Dulsineya Don Kixota itaət edir. O onu görməsə də, həqiqi cəngavər ona sadiq bir qadına ehtiyacı olduğu kimi, Don Kixotun da Dulsineyaya ehtiyacı vardır. O nə edirsə hamısını Dulsineya üçün edir. O dustaqları zindandan azad etdikdən sonra, onun bu qəhrəmanlığını Dulsineyaya danışmağı tələb edir.
Don Kixotun ən məşhur sərgüzəşti ondan ibarətdir ki, o hava dəyirmanının qarşısında durur və silahdaşı Sançonun sözünə baxmayaraq dəyirmanla döyüşə girməyə cəhd edir. O bu döyüşdə məğlub olmasını qara qüvvələrin üstünə atır. Öz fantaziyalarında çaşmış idealist qoyun sürüsündən qalmış toz dumanı ilə də döyüşür. İçində qırmızı şərab olan tuluqla qanlı döyüş aparan cəngavər qalib gəlir. O Sançonun təkidi ilə evə qayıdır.
İkinci kitabda o özünü şir cəngavər adlandırır.